Czym jest rugby? Dlaczego piłka nie jest okrągła i skąd wzięła się nazwa tej właśnie dyscypliny? Odpowiedź w tekście doskonałego rugbysty, trener i historyka sportu – Macieja Powały – Niedźwiedzkiego. 
7 kwietnia 1823 roku w ósmą rocznicę bitwy pod Waterloo w trakcie meczu w football w miejscowości Rugby jeden z uczniów złamał zasady gry. Wojciech Lipoński w „Humanistycznej Encyklopedii Sportu” tak opisuje to zdarzenie: „Podczas meczu piłki nożnej rozgrywanego w public school w Rugby 7.04.1823 uczeń William Webb Ellis po nieudanym kopnięciu piłki chcąc zrekompensować własne niepowodzenie uchwycił ją i biegnąc w stronę bramki przeciwnika zdobył nie uznane przez sędziego punkty”. Incydent ten stał się głośny w Anglii jako złamanie etyki sportowej walki. W 1839 roku student Cambridge Artur (lub Albert w zależności od źródła) Pell, w czasie wertowania prasy w uniwersyteckiej bibliotece znalazł informację o „wyczynie” w Rugby. Jako członek uniwersyteckiego zespołu piłki nożnej przedstawił reszcie drużyny propozycję naśladowania sławnego przypadku. Eksperyment się powiódł i nowa gra została zaakceptowana pod nazwą rugby – football. Wbrew wielu historykom sportu naśladowany w Cambridge czyn W. Ellisa nie stanowił oryginalnego ani nowego pomysłu, lecz był złamaniem zasad jednej gry poprzez niespodziewane wprowadzenie reguł innej, znanej i uprawianej, choć bez nazwy rugby od XVI wieku. Stąd tradycja używania do dziś w języku angielskim podwójnej nazwy rugby – football jako świadectwa połączenia typów gry”.[1]
Wiesław Konrad Osterloff w „Historii sportu” podaje: „Pewnego razu w 1823 w kolegium w Rugby niejaki William Webb Ellis widząc, że mecz zbliża się do końca a wynik pozostaje nierozstrzygnięty, podaną mu piłkę zamiast nogą skierować na bramkę przeciwnika, chwycił w ręce i trzymając pod pachą w szalonym biegu minął zaskoczonych rywali i przekroczył z nią linię bramkową. Czyn młodego studenta spotkał się wówczas z ostrą krytyką, ale dziś honorowa tabliczka z jego imieniem na murach uczelni upamiętnia powstanie nowego wariantu gry w piłkę – rugby”.[2] Treść napisu jest Następująca „Tablica ta upamiętnia czyn Williama Webba Ellisa, który zręcznie obszedłszy przepisy gry w piłkę nożną obowiązujące w tym czasie, jako pierwszy chwycił piłkę w ręce i pobiegł z nią, zapoczątkowując w ten sposób w roku 1823 odrębny styl gry w rugby”.[3]
Mimo pewnych różnic występujących u autorów, czy William Webb Ellis chciał tylko naprawić swój błąd, czy był to przypadkowy odruch, czy przemyślany czyn, jedno jest pewne i nie ulega wątpliwości, że właśnie jego nietypowe zagranie dało początek nowej dyscyplinie, która zdobywając wielu sympatyków na trwałe weszła do sportowej geografii świata. Zgadzając się z W. Lipońskim należy stwierdzić, że rugby narodziły się ze złamania reguł, mimo to zastanawiający jest błyskawiczny wzrost popularności gry, która niebawem po tym „niechlubnym” czynie podbiła cały świat. Napis na pamiątkowej tablicy potwierdza taki wniosek.
[1] W. Lipoński. Humanistyczna… str. 280–281.
[2] W. Osterloff. Historia… str. 18–182.
[3] Paweł Smaczny. Przewodnik Sportowy. Warszawa 1976, str. 568–574.