Aleksandra Janik
Studentka historii UMCS
O wpływie antyku na dzisiejszy świat można rozmawiać przez wiele godzin. Bez wątpienia tamten okres czasu znacznie wypłynął na to, jak dzisiaj funkcjonujemy jako społeczeństwo. Przykłady można dostrzec na każdym kroku, chociażby we współczesnej literaturze, teatrze czy budownictwie. Jest jednak jedna dziedzina, w której to „piętno antyku” odcisnęło się najsilniej. Chodzi tu o sport, choć niektóre osoby, które są zainteresowane sportem, nie wiedzą, iż jego historia sięga już czasów starożytnych. Antyczną genezę współczesnego sportu regularnie przypominają igrzyska olimpijskie ery nowożytnej. Wśród entuzjastów antycznego sportu są jednak i tacy, którzy próbują połączyć antyczne dyscypliny sportowe ze współczesną technologią. W tym celu skupili się na wyścigach rydwanów, myśląc o tym, czy jest taka możliwość, żeby zmienić „siłę napędową”, która wprawiała rydwan w ruch.
Wyścigi rydwanów były jednym z najpopularniejszych sportów starożytnych igrzysk olimpijskich i były niebezpieczne zarówno dla woźniców, jak i koni, ponieważ często doznawali poważnych obrażeń, a nawet śmierci. Dwukołowe powozy ciągnięte przez konie ścigały się wokół stadionu zwanego hipodromem/cyrkiem, robiąc owalne okrążenia. W jednym wyścigu, zwykle składającym się z siedmiu okrążeń na arenie cyrku, rywalizowało od czterech do sześciu rydwanów.
Specjaliści dokładnie nie wiedzą, kiedy zaczęły pojawiać się pierwsze pomysły, które miały na celu swego rodzaju reanimację starożytnych wyścigów rydwanów z wykorzystaniem nowej technologię i możliwości. Mówi się, że kraje takie jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania czy Australia jako pierwsze zaczęły próby budowy nowoczesnych maszyn, które nazwano motocyklowymi rydwanami. Najstarsze zapiski, jakie udało się odnaleźć dotyczyły ożywienia tego niezwykle popularnego sportu przez członków amerykańskiego klubu motocyklowego na początku lat 20 XX wieku. Rydwany zbudowane były wtedy z… beczek po winie, przeciętych ukośnie na dwie części służące jako miejsce dla woźnicy. Na ich bokach zamieszczono koła, aby móc wprawić beczkę w ruch. Tak powstały rydwan połączono z tylną części motoru, który służył jako napęd. Rydwany holowane były z dużą prędkością, a mężczyźni ubrani byli w rzymskie stroje, co dostarczało publice ogromu emocji.
Kolejnym krokiem, jaki wykonali Amerykanie było skonstruowanie nowego pojazdu, tylko że zamiast beczki po winie użyto już specjalnie skonstruowanego na tę okazję rydwanu. W ten oto sposób 4 czerwca 1922 r. na torze Idora Park w Oakland w stanie Kalifornia odbył się pierwszy wyścig motocyklowych mechanicznych rydwanów. Maszyny, które zostały wyprowadzone na tor, wzbudziły niezwykłe zaskoczenie wśród widzów.
Również Brytyjczycy zaczęli doskonalić się w sztuce budowania motocyklowych rydwanów, jedne z pierwszych wyścigów odbyły się w Crystal Palace Park w 1925 roku. Tak jak Amerykanie potrzebowali osoby, która będzie prowadzić motor oraz zawodnika, który odgrywałby rolę starożytnego woźnicy. Prawdziwego przełomu w budowie motocyklowych rydwanów dokonali jednak Australijczycy. W swojej pomysłowości posunęli się jeszcze dalej niż Amerykanie czy Brytyjczycy. Siłą napędową w ich rydwanach nie były już dwa konie (łac. bigae), jak to było w starożytności, tylko dwa połączone ze sobą motocykle. Kierowca miał niezwykle trudne zadanie, ponieważ w porównaniu do rydwanu z beczki do wina, czy do tego udoskonalonego w Anglii, woźnica samodzielnie musiał kierować motocyklami. Było to możliwe w ten sposób, że do kierownicy motorów po ich zewnętrznych stronach doczepione zostały skórzane liny, którymi to woźnica miał za zadanie kierować rydwanem. Rydwan na torze prezentował się niezwykle groźnie, a sposób, w jaki był prowadzony, w dużym stopniu pozwolił chociaż na chwilę pozwolić poczuć się widzowi, tak jakby był w starożytnym Rzymie.
Powyższe zdjęcie przedstawia wyścig, który odbył się w New South Wales w Australii, zachowało się również nagranie, które przedstawia ówczesne wydarzenie[1]. Idea wykorzystanie motocyklowych rydwanów wygasła w l. 40 XX wieku, lecz na jej wznowienie trzeba było czekać do dzisiaj, kiedy to młodzi, odważni śmiałkowie z Australii, ponownie rozpoczęli konstruowanie „antycznych maszyn”. Tym odważnym chłopakiem jest niejaki Jack Field, który stworzył nowy motocyklowy rydwan. Jego pokaz odbył się w Sydney w Australii, w którym to razem ze swoim przyjacielem Bradem Jennerem w 2022 r. odbyli pokazowy wyścig.
Obecne maszyny różnią się od tych stworzonych w XX wieku. Jak widzimy na zdjęciu motory są już zdecydowanie mniejsze niż wcześniej, co bez wątpienia sprzyja prowadzeniu takiego rydwanu. Udoskonalono również lejce do sterowania maszyną. Nie są to już skórzane pasy lub liny tylko metalowe drążki, które pomagają utrzymać stabilność kierownicy.
Jak widać, zamiłowanie do antyku może objawiać się na wielu płaszczyznach. W tym przypadku postawiono sobie bardzo wysoką poprzeczkę. Zrekonstruowano rzeczy, które czasem nie do końca mogą wydawać się realne do zrobienia . Cała historia „motocyklowych rydwanów”, , sama idea stworzenia tych maszyn pokazuje, iż antyk posiada wielki wpływ na otaczający nas świat. Oczywiście, nikt w Rzymie nie organizował zawodów żużlowych, ale potęga atencji/miłości wobec „czarnego sportu” sprawiła, że zakochani w nim ludzie chcą dodawać mu powagi i nobilitować poprzez antyczne naśladownictwo. Jakże przekonująco brzmi bowiem zdanie, że już starożytni Rzymianie…
Bibliografia i netografia: https://www.youtube.com/watch?v=ddQVuhd7xLI ; https://motogen.pl/nowoczesne-wyscigi-motocyklowych-rydwanow-zobacz-video/ “Roman Chariots’ Are Made From Wine Barrels” Popular Mechanics. Hearst Magazines. September 1922. p. 416. Retrieved February 23, 2020; https://en.wikipedia.org/wiki/Motorcycle_chariot_racing; https://9gag.com/gag/aXr2r7V ; https://motogen.pl/nowoczesne-wyscigi-motocyklowych-rydwanow-zobacz-video/
Aleksandra Janik
Studentka historii UMCS